مشهد آب ندارد. با توجه به عدم بارندگی امسال و خشکسالیهای چند ساله مشهد، این شهر در تابستان 1402 قطعا با کمبود آب مواجه خواهد شد و شرکت اب و فاضلاب سعی دارد با حفر چاههای جدید مرهمی موقتی بر این مشکل داشته باشد.با اینحال دولت در فکر تامین آب از سایر حوضه های آبریز مانند هزار مسجد به مشهد است. با اینحال جیره بندی آب در مشهد غیر ممکن نیست هر چند که با ذخیره آب توسط مردم قطعا چاره کار نخواهد بود. مشهد ظرفیت رشد جمعیت و بزرگ شدن ندارد.
بارندگی امسال، ۵۳ درصد کمتر از خشکسالی
حسین اسماعیلیان، مدیرعامل آب و فاضلاب مشهد در نخستین دستورکار جلسه به ارائه گزارشی از وضعیت ذخایر آبی مشهد و برنامه‌های پیش رو برای گذر از بحران آبی ۱۴۰۲ پرداخت و اظهار کرد: از ابتدای سال آبی که تاکنون هشت ماه از آن سپری شده است، کل میزان بارندگی در حدود ۸۳.۸ میلی‌متر بوده و این درحالی است که در سال گذشته که سال خشک محسوب می‌شد، این میزان حدود ۱۸۶ میلی‌متر بود و طبق قاعده هم باید ۲۲۹.۹ میلی‌متر در هشت ماه نخست سال آبی بارندگی می‌داشتیم.
وی افزود: بارندگی مشهدالرضا (ع) در هشت ماه نخست سال آبی ۶۴ درصد کمتر از میانگین و ۵۳ درصد کمتر از سال خشک بوده است. همین امر شرایطی را رقم زده که اگرچه سرانه مصرف آب به ازای هر مشهدی حدود ۱۹۰ لیتر و بسیار کمتر از سرانه مصرف کشوری است، اما امروزه ۱۰۰ درصد شهرستان در شرایط خشکسالی شدید و بسیارشدید قرار دارد.
سد دوستی، در وضعیت بلااستفاده است
مدیرعامل آب و فاضلاب مشهد با بیان اینکه کل بارندگی در دوماهه سال جدید حدود ۱۷.۶ میلی‌متر بوده است، خاطرنشان کرد: به‌موازات این، متوسط دما نیز ۱.۲ سانتی‌گراد افزایش یافته و همه این چالش‌ها، شرایطی را رقم زده که خراسان رضوی از نظر افت بارندگی، بدترین استان کشور باشد و حتی استان سیستان و بلوچستان با وجود همه محرومیت‌هایش وضع بهتری نسبت به ما داشته باشد. در خراسان رضوی هم مشهدالرضا (ع) شدیدترین کاهش بارندگی را تجربه می‌کند، زیرا اگرچه مشهدالرضا (ع) حتی دو دهه خشکسالی را هم تجربه کرده است، اما اینکه سه سال بر مشهد بگذرد و هرسال، بارندگی کمتر از قبل باشد، پدیده سخت و کم‌سابقه‌ای بوده است.
وی ادامه داد: هم‌اکنون وضع سد دوستی فراتر از شرایط بحران، تقریباً در وضعیت بلااستفاده قرار گرفته است، زیرا امروزه فقط ۱۴۴ میلیون مترمکعب ذخیره آب باقی مانده که ۱۰۰ میلیون مترمکعب از آن ظرفیت مرده سد و غیرقابل‌برداشت است و بنابراین از ۴۴ میلیون مترمکعب قابل‌برداشت، اگر نیمی از آن متعلق به ایران و نیمی متعلق به ترکمنستان باشد، در نتیجه کمتر از ۲۲ میلیون مترمکعب نیاز آبی مشهد با استفاده از سد دوستی قابل تأمین خواهد بود و برآورد ما این است که تأمین آب مشهد در تابستان با محدودیتی به میزان چهار هزار و ۱۵۰ لیتر بر ثانیه مواجه شود.
جیره‌بندی آب در تابستان ناگزیر است
اسماعیلیان تصریح کرد: اگرچه سیستم منحصربه‌فردی با ظرفیت پمپاژ شناور سه مترمکعب بر ثانیه در حال اجراست تا از همین ۱۰۰ میلیون مترمکعب ظرفیت مرده سد نیز بتوان استفاده کرد، اما حقیقت آن است که وضع بدتر از این حرف‌هاست و بنابراین حفر چاه در فضا‌های سبز، محیط ادارات و مدارس در دستورکار قرار گرفته است. همین امروز در دانشگاه فردوسی، چهار حلقه چاه در حال حفر است و تلاش داریم تا با برپایی هشت کارگاه فعال و تخصیص بیش از هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار، پروژه بزرگ خط لوله انتقال آب از غرب به مشهد اجرایی شود.
وی تأکید کرد: وضعیت آب در مشهدالرضا (ع) اکنون در شرایطی است که اعتبار پروژه‌های خود را فراتر از بودجه اداره آبفا و از ماده ۲۹ قانون مدیریت بحران تأمین می‌کند. براساس همین وضعیت، از همین الآن باید مخازن ذخیره‌سازی آب را برای بیمارستان‌ها، مراکز درمانی و نقاط حساس ایجاد کرد، زیرا هرچه باشد، بازهم این احتمال وجود دارد که وارد فاز جیره‌بندی آب و قطعی منظم منطقه‌ای شویم و در این شرایط، نباید مراکز حساس گرفتار این قطعی‌ها باشند.
از خاموش شدن فواره‌ها تا برچیدن چمن کاری
مدیرعامل آب و فاضلاب مشهد با بیان اینکه کمترین هدررفت فیزیکی آب در کشور مربوط به مشهدالرضا (ع) و حدود ۹ درصد است، تصریح کرد: مصرف اداری آب در مشهد کمتر از ۲ درصد مصرف شهرستان است، اما بُعد روانی آن می‌تواند مشوق مردم برای صرفه‌جویی باشد. به همین دلیل، ایجاد سیستم‌های بازچرخانی در فضا‌های ورزشی، حذف چمن در فضاسازی شهری، کاشت گیاهان کمآبطلب، آبیاری در شب و ساعات خنک شبانه‌روز، عدم استفاده از سیستم‌های سرمایشی در ادارات، خاموش کردن فواره‌ها، آب‌نما‌ها و حوضچه‌های سطح شهر، برچیده شدن فضا‌های چمنی و کاهش شست و شوی معابر، بخشی از برنامه جامع عملکردی است که برای ۱۴ دستگاه مشهد تبیین شده تا بتوانیم از تنش آبی ۱۴۰۲ عبور کنیم. در این برنامه، شهرداری، صداوسیما و سازمان تبلیغات اسلامی بیشترین نقش را دارند و از آموزش و پرورش گرفته تا سازمان تبلیغات اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همه پای‌کار آمده‌اند تا در حوزه آموزش و اطلاع‌رسانی متمرکز شویم.
وی تأکید کرد: ۸۲ درصد مصرف آب مربوط به بخش خانگی و ۱۸ درصد به سایر حوزه‌ها اختصاص دارد و به همین دلیل، طرح فرهنگی «مشهد، شهر دوستدار آب» متمرکز بر حوزه خانگی، یکی از برنامه‌های موفقی بود که در حوزه آموزش اجرا شد. به‌موازات آن، بیش از هزار معلم در ماه گذشته از طریق سامانه آموزشی شاد از دوره‌های ویژه تبیین راه‌های صرفه‌جویی در مصرف آب بهره‌مند شده‌اند و بیش از دو هزار و ۲۲۷ کلاس آموزشی نیز با حضور دانش آموزان و والدینشان برگزار شده است.
