احد آزادیخواه، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با جام جم، درمورد بحران کم آبی و راهکاری برای عبور از این شرایط، اظهار کرد: دولت باید چند کار در این زمینه انجام دهد که نخستین اقدام باید در بحث اصلاح الگوی کشت و اجرای سند آن باشد، زیرا بیشتر احکام این سند مبتنی بر استفاده بهینه از انرژی آب است. وی افزود: اگر سند الگوی کشت به درستی اجرا شود، خیلی از اسراف ها و زیاده روی ها در مصرف آب، کنترل خواهد شد و نیازمندیم که این موضوع حتما رخ دهد که متاسفانه به دلیل کمبود اعتبار تاکنون اجرایی نشده است.
این نماینده مجلس تاکید کرد: دربحث ترویج چه دربخش خانگی وچه کشاورزی مشکلات زیادی را داریم ووزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو باید تلاش خود را در این زمینه انجام دهند و به چهار میلیون بهره بردار کشاورزی، شیوه های استفاده از منابع آب را برای که به حداکثر رسیدن صرفه جویی، آموزش دهند.
آزادیخواه ادامه داد: واردات مجازی آب، توسعه گلخانه ها و لوله گذاری مزارع کشاورزی سه گزینه است که می تواند به کاهش مصرف کمک کند.
وی با اشاره به بهره وری پایین آب دربخش کشاورزی،گفت: تبدیل کشاورزی سنتی به صنعتی و کشت گلخانه ای، بهترین راهکاری است که می توان علاوه بر افزایش تولید محصولات کشاورزی، بهره وری در این بخش را افزایش داد و تنها راهی است که می تواند ما را ازبحران آب نجات دهد،زیرا امروز ازمنابع آب و خاک به گونه ای استفاده می کنیم که بهره وری درحداقل قرار دارد.
آزادیخواه تصریح کرد: اگر کشت گلخانه ای توسعه پیدا کند، بهره وری به حداکثر خواهد رسید و می توانیم حداقل به استانداردهای جهانی نزدیک شویم. دولت باید حتما این موارد را در دستور کار داشته باشد.
بارش ها در ایران یک سوم متوسط جهانی
محمود یزدانی، کارشناس حوزه انرژی و آب با اشاره به بحران کم آبی در کشور، به جام جم گفت: نخست باید شناختی از وضعیت کنونی و آینده خود داشته باشیم و باتوجه به وضعیت فعلی، کشور ما دارای اقلیم گرم و خشک است. در منطقه ای از کره زمین قرار گرفته ایم که اقلیم آن خشک است.
وی با بیان این که برای آب جایگزینی وجود ندارد، افزود: سرانه بارش در کشور ما یک سوم متوسط سرانه جهانی است؛ یعنی اگر متوسط بارش های جهانی بین 750 تا 800 میلیمتر درسال است،در ایران حدود 200تا250میلیمتر درسال بارندگی داریم؛ بنابراین ناترازی آب داریم و باید با کمک هم بتوانیم از این شرایط عبور کنیم در حالی که برای سایر ناترازی ها جایگزین وجود دارد.
سرانه مصرف آب بالا است.
این کارشناس تاکید کرد: وقتی متوسط بارش های کشور یک سوم متوسط جهانی است، باید در مصرف آب صرفه جویی شود؛ البته وضعیت بارش ها در شمال کشور (جنوب دریای خزر) مطلوب تر است . در فلات مرکزی به خصوص در استان های کرمان، اصفهان، یزد، مرکزی، حوزه آبریز هامون و حوزه آبریز جنوب کشور، سال های سال است که خشکسالی داریم.
یزدانی ادامه داد: در حالی که سرانه بارش ها در کشور کم است اما مصرف ما خیلی بیشتر است. در اروپا، کشور انگلستان بیشترین مصرف آب را دارد به طوری که سرانه مصرف هر نفر در این کشور 190 لیتر در شبانه روز است یا در دانمارک این عدد 130 لیتر اعلام شده؛ در حالی که کشور ما آب ندارد اما سرانه مصرف آب در پایتخت به عنوان مرکز فرهنگسازی بیش از دو برابر الگوی (250 لیتر در شبانه روز) است.
وی با بیان این که 60 درصد مردم بیش از دو برابر الگو و 5 درصد بیش از دو برابر الگو، آب مصرف می کنند، بیان کرد: این شرایط حاصل تصمیمات مسئولان و کشاورزی غرقابی بوده است. امروز 100 میلیارد مترمکعب در سال مصرف آب می شود که 90 میلیارد لیتر آن در بخش کشاورزی است و اگر دهه های قبل آبیاری قطره ای و استفاده از فناوری جایگزین آبیاری غرقابی می شد یا این که قانون الگوی کشت اجرایی شده بود، امروز درگیر مشکل کم آبی نبودیم.
این کارشناس حوزه آب ادامه داد: دمای کره زمین در حال افزایش است و دما به صورت متناوب به سمت گرم می رود که این موضوع سبب افزایش تبخیر آب شده، به طوری که به ازای میانگین 240 میلی متر بارندگی، 180 میلی متر آن بخار می شود.
یزدانی با اشاره به این که امروز بیش از 30 هزار چاه غیرمجاز در کشور فعال است، گفت: یک سری از اقدامات باید انجام می شد که انجام نشده یا سرعت آن کم بوده است.وی ادامه داد: 25 درصد آب کشور در تهران مصرف می شود و در گذشته همیشه دو سال خشکسالی و یک سال ترسالی داشتیم اما امسال وارد پنجمین سال پیاپی خشکسالی در تهران شده ایم.
این کارشناس ادامه داد: وضعیت کاهش بارش های امسال در 57 سال اخیر بی سابقه بوده و باید این شرایط برای مردم به صورت شفاف اعلام شود که وضعیت بارندگی در کشور بحرانی است و حتی به چالش رسیده ایم. مردم باید حداقل 20 درصد صرفه جویی داشته باشند که حداقل کشور را با وضعیت بغرنج تری مواجه نکند.
فرسودگی شبکه آب شرب
یزدانی در مورد این که چه اقداماتی باید انجام شود؟ پاسخ داد: ابتدا باید وضعیت بحرانی کم آبی را به مردم توضیح دهیم و همه با هم باید مصرف آب را کاهش دهیم. اقدام بعدی باید جلوگیری از هدررفت آب باشد به طوری که امروز 25 درصد منابع آبی شهری به واسطه فرسودگی شبکه از بین می رود و برای آن باید بهسازی شبکه انتقال انجام شود. از همه مهم تر تبدیل کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن، تکنولوژی و استفاده از آبیاری قطره ای است.
کمترین میزان آب در سدهای تهران
محسن اردکانی مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران با اعلام این که به جز سد طالقان میزان پرشدگی چهار سد دیگر (لار، لتیان، ماملو و امیرکبیر) فقط 5 درصد است، افزود: میزان بارش در استان تهران از ابتدای سال آبی نسبت به سال قبل 17 درصد و نسبت به میانگین بلندمدت 42 درصد کاهش نشان می دهد. به علت استمرار خشکسالی، حجم ذخایر آبی در طول تاریخ ساخت سدهای تامین کننده آب تهران به کمترین میزان رسیده است.مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران با بیان این که الگوی مصرف آب برای مردم تهران130 لیتر در شبانه روز تعریف شده است، ادامه داد: از مشترکان آب انتظار داریم حداقل 20 درصد مصرف آب کاهش دهند یعنی مصرف روزانه هر مشترک تهرانی از 250 لیتر به 200 لیتر برسد. کاهش مصرف یک انتخاب و اختیار نیست؛ بلکه اجتناب است تا بتوانیم این سال آبی سخت را به پایان برسانیم.
برنامه رفع کم آبی
عباس علی آبادی، وزیر نیرو در نشست با اعضای کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس گفت: وزارت نیرو با وجود تداوم خشکسالی ها و نیز کاهش قابل توجه بارندگی در کشور به منظور تامین آب مورد نیاز در بخش های شرب، کشاورزی و صنعت، اقدامات ویژه ای را با جدیت در دستور کار خود قرار داده است.
وی با بیان این که چالش آب سال هاست که تداوم دارد، ادامه داد: موضوع تامین آب شرب در نقاط مختلف کشور در اولویت است؛ البته لازم است در حوزه کشاورزی به سمت کشاورزی گلخانه ای و اصلاح الگوی کشت برویم.
وزیر نیرو با تاکید بر اهمیت توسعه کشاورزی گلخانه ای در کشور گفت: بارندگی های هفته جاری تهران تا 20 اسفند 1403 تنها 11 میلی متر به ثبت رسیده که کفاف رفع کم آبی کلانشهر تهران را نمی دهد.
بارش ها کمتر از نرمال
عیسی بزرگ زاده، سخنگوی صنعت آب: میزان بارش های کشور در سال آبی جاری نسبت به دوره بلندمدت 37 درصد کمتر است و میزان بارندگی در 28 استان زیر نرمال و دو استان نرمال و استان گیلان بالاتر از حد نرمال قرار دارد. جبران آب های سطحی همیشه با منابع آب زیرزمینی ممکن نیست؛ زیرا هر زمان بخواهیم از آنها برداشت کنیم، ابتدا باید از شرایطی مانند کیفیت آب و امکان برداشت اطمینان حاصل کنیم.
خشکسالی بسیار شدید
محمد جوانبخت، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا اعلام کرد: متوسط کاهش بارندگی ها در کشور تا سه روز گذشته بیش از 50 درصد بود اما به دنبال بارندگی، حجم بارندگی ها اکنون به 40 درصد رسیده است. وی افزود: ناترازی در بارش ها و کاهش نزولات جوی در شرایطی است که براساس گزارش های سازمان هواشناسی، پیش بینی مطلوب و مورد انتظار را نمی توان در ماه های آینده متصور شد. معاون وزیر نیرو تاکید کرد: کاهش بارندگی ها با این آمار و ارقام بیانگر خشکسالی بسیار شدید است، این مساله تامین آب شرب را با مخاطره روبه رو کرده و نیز مسائلی را برای تامین نیاز آب کشاورزی در بسیاری از نقاط کشور از جمله تهران، خوزستان و اصفهان به وجود آورده است.
