خشکسالی و کمبود آب در ایران پدیده جدیدي نبوده وجزئی از فرهنگ مردمان آن است. در طبقه بندي جهانی هم کشور ما از دیر بازدر جایگاه کشورهاي کم آب وکم بارش قرار داشته است. شواهد موجود گویاي این مطلب است که نیاکان ما در گذشته بارها باخشکسالیهاي کوتاه مدت وبلندمدت روبرو بوده اند وهربار با بکارگیري روشهاي مختلف سعی نموده اند تا در برابرآن مقاومت و ایستادگی نموده و به کار و فعالیت خود ادامه دهند.
امروزه هم نگاه ما به خشکسالی وکمبود آب در کشورمان به عنوان یک پدیده گذرا وموقت نیست و باید همه طرحها و فعالیتهاي کشاورزي را با خشکسالی وکمبود آب سازگار ومنطبق نماییم. در این راستا، کشاورزان وباغداران باید با درایت و هوشمندي و بکارگیري همه روشهاي توصیه شده در گذشته وحال وهمچنین ابتکارات خود سعی نمایند که خسارات خشکسالی وکمبود آب در باغات را به حداقل رسانده و به حفظ و بقای درختان میوه خود، بعنوان عوامل تولید کمک نمایند . بخشی ازراهکارهاي موثر در سازگاري ومقابله با کمبود آب در باغات، به شرح زیر است:
1 -در صورت امکان آبیاري درشب هنگام، ساعات اولیه صبح و یا هنگام غروب آفتاب انجام گردد .
2 -در زمینهاي مسطح آبیاري باغات بصورت نواري در دو طرف درختان انجام گردد و در شرایط سخت، در هر دور آبیاري یکطرف درختان آبیاري گردد.همچنین در اراضیشیبدارآبیاري به روش دو تشتکی و هلالی شکل انجام گردد . کوتاه کردن طول نوارهاي آبیاري هم می تواند به کاهش مصرف آب کمک نماید .
3 -مبارزه با موش در مناطقی که فعالیت موشها منجر به هدر رفتن آب می شود انجام گردد.در این زمینه لازم است با مراجعه به مراکز خدمات کشاورزي را هنمائیهاي لازم اخذ گردد.
4 -علفهاي هرز در مصرف آب با درختان میوه رقایت می کنند وعلاوه برآن به عنوان مانعی در برابر حرکت آب عمل می کنند. بنابر این بایستی نسبت به مبارزه با علفهاي هرز در سطح زمین تحت آبیاري اقدام شود .
5 -در صورت وجود سله در سطح آبیاري شده و جهت جلوگیري از تبخیر آب سله شکنی انجام گیرد .
6 -در انتقال آب از منبع تامین آب تا محل ورودي باغ از لوله هاي پلی اتیلن یا لوله هاي پلاستیکی و یا پوشش پلاستیکی در کف جویها استفاده شود و در مسیر داخل باغ از مالچهاي پوششی نظیر ، کودهاي آلی و خاك اره یا پلاسیتک به منظور کاهش تبخیر استفاده شود .
7 -در صورت مناسب بودن کیفیت آب از روش آبیاري کم فشار یا تحت فشار استفاده گردد .
8 -از کودهاي آلی در قسمت فعال ریشه ها جهت افزایش میزان نگهداري آب در خاك استفاده شود .
9 -وجود پتاسیم کافی درگیاه باعث افزایش مقاومت به خشکی آن میگردد لذا لازم است با ارزیابی میزان پتاسیم خاك ، با نظر کارشناسان مربوطه نسبت به مصرف کودهاي پتاسه خصوصاً همزمان باعملیات خاکورزي اقدام گردد .
10 -در شرایط خشکسالی نصف مواقع معمولی کودهاي ازته به گیاه داده شود چون مصرف بالاي ازت موجب تحریک رشد گردیده و نیاز آبی درختان را بالا می برد. در بهترین حالت بایستی مصرف بهینه و متعادل کلیه عناصر غذایی مورد نیاز گیاه انجام گردد .
11 -از ترکیبات آلی مایع ( ترکیبات هیومیکی ) بصورت کود آبیاري به میزان حداقل 10 تا 20 لیتر و حداکثر 50-40 لیتر در هکتار در دو مرحله در طی دوره رشد استفاده شود.
12-در شرایط خشکسالی حفظ درخت مهمتر از محصول آن می باشد لذا با توجه به میزان کمبودآب می توان نسبت به تنک کردن میوه ویا حذف کامل میوه درختان مواجه با کم آبی اقدام شود .
13 – انجام عملیات هرس سبز ( حذف پاجوشها و نرکها و شاخه هاي اضافی ) به منظورکمک به کاهش سطح تبخیرآب ،می تواند خسارت ناشی از کمبود آب در باغات را کاهش دهد.
14 -به منظور جلوگیري از بروز خسارات بیشتر ،لازم است در شرایط خشکسالی مبارزه با آفات و امراض خصوصاً پوستخواران ، چوبخواران و کنه ها با حساسیت بیشتري انجام شود .
15 – دربرخی مواقع لازم است با توجه به میزان کمبود آب ، بخشی از سطح باغ ( شامل درختان مسن ، کم بازده ، آفت زده و بیمار ) را حذف کرده و آب در دسترس را به درختان بارده جوان تخصیص دهیم.
16 – بااحداث استخرهاي ذخیره آب در باغات ( استخرهاي خاکی با پوشش پلاستیکی ) به منظور ذخیره سازي آب در شرایطی که ورودي آب به باغهاکاهش می یابد می توانیم مدیریت بهتري در مصرف آب موجود داشته باشیم . 17 -استفاده از طرحهاي ایجاد سایبان در باغات نیز می تواند با کاهش میزان تابش آفتاب وحرارت سطح باغ موجب کاهش سطح تبخیر وتعرق از سطح گیاه وکاهش مصرف آب شود که می تواند کمک موثري در سازگاري با شرایط کم آب در باغات بنماید.
17 – تحت هرشرایطی باغداران باید باغات میوه خود را در برابرکلیه عوامل خطر وخسارت زا از جمله خشکسالی تحت پوشش بیمه قرار دهند.
18 – در شرایط بسیار حاد خشکسالی در صورت وجود آب قابل حمل با تانکر در منطقه می توان با تخلیه آب در استخر هاي ذخیره آب باغات بخشی از کمبود آب را از این طریق جبران نمود
