افت بیش از حد سطح سفره آبهای زیرزمینی، زمینه پیشروی آب شور را فراهم کرده‌است. شورابه‌های استخراج شده از زیر زمین که با استفاده از پمپ‌های آب از اعماق ۱۲۰ متری به سطح مزرعه می‌رسند، راندمان تولید در بخش کشاورزی را به‌شدت کم کرده‌است. این آب‌ها خاک را شور می‌کنند و امکان ادامه تولید و حیات در مناطق مختلف ایران را از ساکنان آنها سلب می‌کنند. برای مقابله با این روند مخرب، به دنبال تدوین طرح تعادل بخشی دشت‌ها، ۸۰۰ گشت بازرسی منابع آب تشکیل شده که برداشت غیرمجاز از منابع آب زیرزمینی را کنترل می کنند.
به گفته وزارت نیرو تعداد چاه‌های مجاز و غیرمجاز کشور حدود ٧۵٠ هزار حلقه است و ٣٣٠ هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد . برداشت از آبهای زیرزمینی توسط چاه‌ها حدود ۴۲ میلیارد مترمکعب است ، که این آمار مسلما چیزی بسیار کمتر از واقعیت می باشد.
انجام پروژه‌های گشت و بازرسی منابع آبی اولین بار در سطح کشور با ایجاد چهار گروه در مشهد در سال ۱۳۸۴ کار خود را آغاز کرد که در صورت ادامه مستمر و پیگیر در کل کشور می تواند در جهت شناسایی چاه‌های غیرمجاز اقدام نماید و در نهایت از مصرف بیرویه آبهای زیرزمینی و سرقت آب های زیرزمینی که جزء منابع عموم همه مردم می باشد بوسیله عده ای سودجو، جلوگیری به عمل آورد.
مفهوم چاه غیر مجاز و برداشت بیش از حد مجاز چیست؟
طبق قانون استفاده از منابع آب زیرزمینی از طریق حفر هر نوع چاه، قنات و توسعه چشمه در هر منطقه از کشور باید با اجازه و موافقت وزارت نیرو انجام شود. وزارت نیرو با توجه به خصوصیات زمین شناسی و وضعیت سفره آب زیرزمینی منطقه و مقررات پیش‌بینی شده در این زمینه، نسبت به صدور پروانه حفر و بهره‌برداری اقدام می‌کند، لذا حفر هر نوع چاه بدون گرفتن مجوز، غیر قانونی بوده و این عمل جرم محسوب می‌شود. از طرفی در پروانه‌هایی که برای چاه‌های عمیق و نیمه عمیق صادر می‌شود، با توجه به وضعیت منابع آب زیرزمینی منطقه، کارشناسان مربوطه مشخص می‌کنند که از چاه مورد نظر چه مقدار آب در سال برداشت شود. برداشت بیش از میزان مشخص شده، بر خلاف قانون بوده و سرپیچی از قانون تخلف است. بنابراین حفر چاه بدون پروانه بهره‌برداری “چاه غیر مجاز”، همچنین برداشت بیش از حد آب از چاهی که دارای مجوز است، هر دو تخلف از قانون و جرم محسوب شده و طبق قانون برای متخلفان جریمه در نظر گرفته می‌شود. متاسفانه در حال حاضر تعدادی از افراد سودجو با حفر چاه‌های غیر مجاز بدون اخذ مجوز اقدام به برداشت آب از منابع آب زیرزمینی کرده و باعث به هم خوردن تعادل آب ورودی و خروجی منابع آب زیرزمینی می‌شوند.
نشست زمین، نتیجه خالی شدن منابع آب زیرزمینی
نشست، پدیده‌ای است که در اثر آن سطح زمین به صورت تدریجی و در برخی موارد به طور ناگهانی فرو می‌نشیند، این نشست باعث ایجاد ترک و شکاف‌هایی در زمین شده و باعث تأثیر بر روی الگوی جریان‌های زیرزمینی و سطحی، تغییر کیفیت آبهای زیرزمینی، تغییر شکل سطح زمین، سیل‌خیزی منطقه و … می‌شود، به طوری که این تغییرات و عوامل خسارات جدی به مناطق شهری، صنعتی و کشاورزی وارد می‌کند. عوامل متعددی از جمله آب شدن یخ‌ها، حرکت آرام زمین، خروج گدازه از دهانه آتشفشان‌ها و فعالیت‌های انسان شامل عملیات بهره‌برداری از معادن، برداشت آبهای زیرزمینی و استخراج نفت، باعث ایجاد نشست زمین می‌شوند، مهم‌ترین عامل نشست زمین در کشور ما افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی است. در بین عوامل مؤثر در ایجاد فرونشست، برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی، ضخامت لایه رسوبی و ویژگی‌های مهندسی رسوبات، عوامل اصلی ایجاد فرونشست است.
این نوشته بروز رسانی خواهد شد .
این نوشته مانند سایر نوشته های rooinkala در حال مطالعه و بروزرسانی است.